کاشت و داشت و برداشت میخک هندی

نام علمی:
Syzygium aromatica

تیره:
Myrtaceae

تاریخچه

تا قرون پیش از میلاد درخت میخک به صورت بومی فقط در جزایر مالوکا پرورش و تکثیر می یافته است.باستان شناسان در کاو شهای خود بقایای میخک را در ظروفی سفالی در سوریه پیدا کرده اند. مصرف ادوی ههای میخک همراه جوز هندی و فلفل به مقدار زیادی در میان رومیان باستان متداول بوده است.میخک در قرون وسطی توسط تجار و بازرگانان مسلمان در اقیانوس هند داد و ستد میشده است.پرتغالی ها به داد و ستد میخک و انتقال آن به اروپا نقش داشته اند و هر کیلوگرم از میخک ارزشی برابر هفت گرم طلا داشته است. در گذشته میخک ادویه ای بسیار گران قیمت بوده است و سود حاصل از فروش این ادویه ارزشمند سبب ایجاد جن گهای زیادی در بین کشورهای اروپایی برای به دست آوردن کنترل تجارت میخک بوده است، به همین علت هلند یها در قرون وسطی تمامی جزایری که در آن کشت میخک متداول بوده است به آتش کشیده و نابود کردند و فقط جزایری که خود مسؤول آن بودند به منظور تولید و عرضه میخک باقی ماند. در سال ۱۷۷۰ میلادی و پس از این که فرانسوی هامتوجه شدند که درخت میخک به شکل بومی در جزیره موریس پراکنش دارد و رشد میکند، کشت این درخت را در گینه، برزیل، غرب هند و زنگبار گسترش دادند و به تولید روز افزون میخک پرداختند. میخک بومی جزایر مولوکاس در جنوب کشور فیلیپین که در گذشته به عنوان جزایر ادویه
شناخته می شد در اندونزی است. معنای انگلیسی نام میخک Clove به معنی ناخن (ناخنهای کوچک و دارای شکلی نامنظم)است و تشبیه ای از شکل میو ههای درخت میخک است .

محل پراکنش

بومی جزائر اندونزی و اقیانوسیه است و بعلت زیبایی خاصی که دارد امروز در بیشترنقاط دنیا بعنوان درخت زینتی پرورش داده می شود . البته در مناطق سردسیر این گیاه در گلخانه و گرم خانه نگهداری می شود.

خواص دارویی

قسمت مورد استفاده : اسانس، غنچه ی گل (میخک ها)
اثرات مهم : ضد درد، ضد استفراغ، آنتی اکسیدان، ضد عفونی کننده، قابض، محرک
درد دندان و دردهای عصبی : قرار دادن مقداری میخک در داخل دهان و یا ریختن یک قطره اسانس میخک بر روی پنبه و قرار دادن این پنبه بر روی دندان، یک داروی مطمئن و فوری برای درد دندان به شمار می رود. این اسانس باید به مقدار کم استفاده شده و روی لثه قرار نگیرد. اسانس رقیق شده میخک (مثلاً ۳ درصد) نیز می تواند بر روی سایر نقاط پوست به منظور تسکین برخی دردهای عصبی مانند زونا مالیده شود .
مشکلات گوارشی و سندروم روده تحریک پذیر : مقادیر اندک پودر یا میخک برای درمان بیماریهایی مانند تهوع، سوءهاضمه و نفخ معده مفید است. میخک می تواند اسهال و استفراغ را
تسکین داده و با عفونت ها نیز مقابله کند. از آنجا که این گیاه خاصیت بیحس کنندگی خفیف نیز دارد، می تواند با کم کردن حساسیت عصب های داخل روده اسپاسم را کاهش داده و در سندروم روده تحریک پذیر نیز مفید باشد .

ماده مؤثره

غنچه های درخت میخک پس از باز شدن یعنی قبل از اینکه رنگ خاکستری و ارغوانی آن تبدیل به قرمز شود باید چیده و خشک نمود . میخک که بعنوان ادویه و دارو بکار می رود پودر این غنچه ها می باشد . میخک دارای ۱6 درصد و ساقه های درخت در حدود 5 درصد و برگهای آن دارای 2 درصد اسانس روغنی می باشد که از تقطیر این قسمت ها بدست می آید اسانس میخک دارای بوئی قوی وطعمی سوزاننده می باشد .این اسانس سفید رنگ بوده که اگر در مجاورت هوا قرار گیرد رنگ آن تیره و غلیظ می شوداسانس میخک دارای اوژنول ،کاربو فیلین ، الکل بنزیلیک ، بنزوات دو متیل ، فورفوول و اتیلن می باشد . اوژنول که ماده اصلی میخک می باشد آرام کننده و ضد عفونی کننده است و از آن در دندانپزشکی برای آرام کردن درد دندان استفاده می شود.

گیاهشناسی

درختی همیشه سبز است که می تواند بین ۸ تا ۱2 متر رشد کند. برگهای همیشه سبز وناخزان ،چرمی،متقابل ،بیضی ، نوک تیز ،وکمی موجدار. رنگ سبز تیره ی زیبای برگها با رنگ صورتی برگهای جوان و رنگ قرمز دمبرگ های برگها هماهنگی بسیار دارد ومنظره ی زیبایی به درخت میخک میدهد . و گلهایی به رنگ قرمز تیره در خوش ههای از هم جدا دارد. جوانه گل ها در ابتدا به رنگ سبز کم رنگ هستند که پس از مدتی به رنگ سبز تیره در می آیند، به تدریج رنگ آنها قرمز روشن می شوند و زمانی که آماده برداشت شدند و رسیدند به رنگ قرمز تیره در م یآیند. میوه میخک به طول یک و نیم تا دو سانتی متر است و شامل یک کاسه گل که در اطراف آن چهار کاسبرگ گسترش یافته است و چهار گلبرگ بسته در وسط گل قرار دارند که به شکل یک توپ می شوند و در مرکز میوه قرار دارند. شاخه های درخت میخک بسیار گسترده و به رنگ زرد مایل به خاکستری هستند. بر گهای درخت متناوب و صاف و به رنگ سبز هستند. تمام شاخه های درخت معطر است .

شرایط اکولوژیکی

گل میخک گیاه گرمسیری است و به آب و هوای گرم و مرطوب و دمای ۳۰ – 2۰ درجه نیاز دارد و در بارندگی 25۰ – ۱5۰ سانتی متر به خوبی رشد می کند. خاک رس، لوم سیاه و با محتوای هوموس بالا که در منطقه ی جنگل یافت می شود. مناسب ترین روش برای کشت میخک است و همچنین در خاکستر های خاک رس و خاک های سیاه غنی با زهکشی خوب رشد می کند. خاک شنی برای رشد چنین گیاهی مناسب نمی باشد.

کاشت

گل میخک به روش جنسی با دو روش مستقیم و غیر مستقیم تکثیر می شود. روش غیر جنسی از طریق قلمه صورت می گیرد.در روش جنسی میخک از طریق بذر تکثیر می شود. به این روش که از ماه ژوئن تا اکتبر در دسترس می باشد. میوه ها بر روی درختان و میوه به طور طبیعی پس از رسیدن از درخت رها شده و بعد روی زمین می افتند و توسط حیوانات خورده می شوند، از این رو بهتر است بلافاصله پس از جمع آوری از درخت به طور مستقیم در زمین کاشته شوند. حتی می توان آنها را ابتدا در آب غوطه ور کرد و پس از چند روز در زمین اصلی کاشت. این روش باعث جوانه زنی سریعتر و بالاتری می شود. دانه های بزرگتر به طور کلی درصد جوانه زنی بیشتری دارند.

تاریخ و فواصل کاشت

در روش غیر مستقیم دانه ها در خزانه در فاصله ی 3 – 2 سانتی متری و عمق 2 سانتی متر کاشته می شوند. سطح بذر باید از نور مستقیم خورسید محافظت شود. جوانه زنی حدود 10 تا 15روز پس از کاشت شروع می شود. ممکن اسست حدود 40روز طول بکشد. در ارتفاع بالاتر جوانه زنی به طورقابل توجهی به تاخیر می افتد و اغلب 60 روز طول می کشد. نهال های تولید شده در خاک هایی حاوی مخلوطی از خاک، شن و ماده آلی به نسبت ۳،۳،۱ به فاصله ی 30 – 15 سانتی متر می کارند.نهال های 24 – 18 ماهه برای کاشت به زمین اصلی منتقل می شوند. باید توجه شود که نهالستان ها روزانه نیاز به سایبان و آبیاری منظم دارند.

مراقبت و نگهداری

دامنه های شیب دار شرقی و شمال شرقی دره ها و کنار رودخانه ها یا برای رشد میخک ایده آل است. قبل از کاشت زمین اصلی باید از علف های هرز پاک شود. در منطقه انتخاب شده برای پرورش میخک باید قبل از باد های موسمی، چاله هایی به ارتفاع ۷5 – 6۰ سانتی متر و به فاصله ی ۷ – 6 متر حفر کنیم. نهال ها را در آغاز فصل های بارندگی در ماه های ژوئن تا ژانویه در مناطق کم ارتفاع کاشته می شوند. در اوخر ماه های باد های موسمی در ماه های ستامبر تا اکتبر میخک آب و هوای نیمه آفتابی را ترجیح می دهد.

برداشت

گیاه میخک در سال هفتم یا هشتم پس از کاشت به بار می رود و بیشترین مقدار محصول اقتصادی را در سال ها ی 2۰ – ۱5 سالگی دارد. فصل گلدهی در دشت ها و منطق کم ارتفاع در ماه های سپتامبر تا اکتبر است ولی در ارتفاعات بالاتر از ماه های دسامبر تا فوریه است. جوانه ها در انتهای شاخه ها رشد می کنند و 6 – 4 ماه طول می کشد تا بتوان انها را برداشت کرد.میوه ها کمتر از 2 سانتی متر طول دارند. جوانه ها ابتدا سبز رنگ اند و پس از رسیدن به رنگ صورتی تا قرمز ظاهر می شوند.میوه های میخک را با دست و با دقت جمع آوری می کنند. باید دقت داشت که در بهترین زمان ممکن آنها را جمع آوری کرد تا بهترین کیفیت را داشته باشند.هنگامی که درختان بلند هستند برای جمع آوری میوه ها از نردبان پلت فرم استفاده می شود. خم شدن شاخه ها یا خم کردن خوشه های جوان با چوب مطلوب نیست زیرا باعث می شود که فوئیت ها از بین بروند. میوه ها را با دست از شاخه ها و خوشه ها(قسمت های دیگر)جدا می سازند و در هوای آزاد یا در خشک کن های الکتریکی استفاده می شوند.معمولا خشک شدن آن ها 45 روز طول می کشد. مرحله ی صحیح خشک شدن زمانی اتفاق می افتد که رنگ میوه ها به رنگ قهوه ای تیره باشد. وزن میوه های خشک شده حدود ۱/۳(یک سوم)وزن اولیه آنهاست.

مقدار محصول برداشت شده:اگر محصول در شرایط مطلوب نگهداری و خشک شود میزان محصول خشک شده 4 تا ۸ کیلوگرم در هکتار است.